اعمال دانش مديريت ايمني در صنايع نفت و گاز و پتروشيمي ۱۳۹۶/۰۱/۰۴

مهندس اسماعیل زارعی مشاور و مدرس دانشگاه و صنعت در حوزه مهندسی ایمنی و HSE گفت : جهت مدیریت حوزه HSE، در سطح کلان کشور ایجاد بخش و یا سازمان با همین عنوان در دولت امکان پذیر است. هم اکنون در بعضی دستگاه‌های اجرایی کشور ازجمله وزارت نفت، وزارت نیرو و شرکت های تابعه آن ها یک بخش مستقل HSE با دارا بودن یک ساختار نظام‌مند راه‌اندازی شده است که بعد از گذشت بیش از یک دهه از استقرار این بخش در وزارت نفت اثربخشی خود را نشان داده است. لذا می‌توان گفت که مدیریت HSE می تواند به عنوان یک دیارتمان مجزاء و به صورت سیستماتیک الزامات و قوانین مربوط به حوزه مهندسی بهداشت صنعتی، مهندسی ایمنی و محیط زیست را در فعالیت مختلف اغلب دستگاه اجرایی استقرار داده و نظارت داشته باشد و با برطرف کردن برخی نواقص موجود در نظام HSE استقرار یافته در دستگاه کنونی، آن را به عنوان یک الگویی برای استقرار این نظام در سایر سازمانها در نظر گرفت. در سایر کشورها نیز مشاهده می کنیم که حداقل در سطح اجرایی مانند شرکت های بزرگ حوزه نفت و گاز از جمله شرکت های , SHELL Statoil و TOTAL بخش مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست بطور یکپارجه و منسجم در تمام فعالیت‌هایشان استقرار دارد.

وی تصریح کرد : بحث یکپارچه سازی را در دو بخش علمی و اجرایی می توان بررسی کرد که بخش علمی در اولویت اول قرار داشته و بسیار مهم است. به نظر می رسد عدم هماهنگی زیادی در این حوزه وجود دارد چرا که ساختارهای آموزشی مرتبط با این نظام در کشور ما متفاوت و مجزا است و چگونگی ساماندهی علمی و آموزشی تخصص های مرتبط با این نظام فاقد یکپارچکی لازم می باشد و در راستای نیازهای بخش اجرایی کشور نیست. تربیت دانشجویان این حوزه (مهندسی بهداشت حرفه ای، مهندسی ایمنی و محیط زیست) در وزارت خانه ها و متعاقب آن در دانشگاهای متفاوتی صورت میگیرد، که در برخی موارد مشاهده شده در راستای مورد نیاز نیستند و یا همپوشانی بسیاری زیادی از نظر علمی، بخصوص در بخش موضوع پایان نامه های تحصیلات تکمیلی دارند که با این وجود در بخش دانشگاهی ما فاقد یکپارچگی مناسب و لازم در جهت تربیت متخصصین این حوزه هستیم.

وی ادامه داد: به دلیل اینکه حوزه HSE مسئولیت حساس و مهمی همچون تامین سلامت نیروی کاری کشور را برعهد دارد، تربیت متخصصین مرتبط با این حوزه بایستی فقط در دانشگاه معتبر و دارای اساتید برجسته و مرتبط صورت گیرد که متاسفانه در چند سال اخیر شاهد تربیت کارشناسان HSE در دانشگاه های بودیم که حتی یک استاد تمام وقت مرتبط با این حوزه را نداشتند. اما در بخش اجرایی، نیز مسئولیت اجرایی حوزه بهداشت صنعتی، ایمنی و محیط زیست درکشور مختلف است ، بطوری که، برای بهداشت صنعتی، وزارت بهداشت، برای ایمنی کار، وزارت کار و برای محیط زیست، سازمان محیط زیست متولی بخش اجرایی این حوزه ها می باشند. به همین خاطر، گذشته نشان داده است که قوانین اجرایی و نظارت بر فعالیت اجرایی در حوزه بهداشت حرفه ای و ایمنی از یکپارچکی لازم در بخش اجرا برخودار نمی باشد.

مهندس زارعی یادآور شد : گر واقع بین باشیم می توان گفت که به هر سه بخش HSE به طور شایسته توجه نشده است و حتی حداقل به یکی از این سه بخش نیز توجه لازم نشده است و یکپارچه سازی این سه بخش دارای مزایای فراوانی است البته بشرطی که این امر به طور اصولی صورت گیرد کاهش فراوانی و شدت حوادث شغلی، کاهش غرامت‌های شغلی، افزایش بهره وری و کارائی سازمان، ارتقاء فرهنگ ایمنی سازمان، ارتقاء سطح سلامت پرسنل و کاهش فرسودگی شغلی پرسنل و در نهایت ایجاد محیط کاری ایمن تر و انجام فعالیت های سازگار تر با محیط زیست را در بر دارد.

وی اظهار داشت : با توجه به اینکه این نظام، در برگیرنده سه حوزه تخصصی مهندسی بهداشت صنعتی، مهندسی ایمنی و محیط زیست است، ماهیت و ابعاد آن نیز معطوف به این سه حوزه می باشد. هر چند هر کدام از این حوزه های، زیرشاخه های تخصصی زیادی در خود دارد، به طوری که حوزه بهداشت صنعتی و ایمنی، دربرگیرنده مباحث زیادی از جمله ایمنی شغلی و فرآیندی، سلامت شغلی، تهویه صنعتی، ارگونومی، کنترل نویز و سم شناسی عوامل شیمیایی و... می باشد که سیاست گذاری در هر کدام از زیر شاخه ها نیازمند متخصص مربوطه می باشد.

وی در پایان ابراز امیدواری کرد : با برگزاری همایش های علمی در حوزه HSE پیشرفت علمی و اجرایی روز افزون برای جامعه حوزه مهندسی بهداشت صنعتی، ایمنی و محیط زیست صورت پذیرد و در آینده نزدیک شاهد یک تحول آموزشی مناسب و قابل توجه ای در این حوزه بخصوص در راه اندازه رشته دکترای مهندسی ایمنی در دانشگاه های معتبر کشور عزیزمان باشیم.