یادداشت | فناوریهای برافکن در صنعت نفت و آینده ما ۱۳۹۷/۱۲/۱۸
تعداد فناوریهای برافکن (disruptive technologies) در دنیا زیاد است. ما هر روز با بسیاری از این فناوریها سرو کار داریم و فرقی نمیکند این فناوریها در حوزه موبایل باشند یا صنعت نفت. فناوری برافکن گونهای از فناوری است که بازار جدید و زنجیره ارزش جدیدی ایجاد میکند که جایگزین بازار فعلی شده و بدین ترتیب به عمر برخی شرکتها و محصولات پایان میدهد. البته پس از مدتی این فناوری به یک فناوری معمولی تبدیل میشود تا اینکه فناوری برافکن بعدی ظاهر گردد.
این مسأله در بازار نفت نیز صادق است بهگونهای که هرچند سال یا دهه فناوریهای برافکن ظاهر شده و قواعد بازی را تغییر میدهند. مثلاً با ظهور حفاری افقی، بازار نفت تغییر کرد و مقادیر زیادی نفت تولید شد و بسیاری از کشورها توانستند به تولید خود ادامه دهند. اما این مسأله قابل مقایسه با شکست هیدرولیکی (hydraulic fracturing) نیست که به معنای واقعی کلمه یک فناوری برافکن بود.
شکست هیدرولیکی توانست یک صنعت کامل و تمام عیار برای نفت و گاز شیل در ایالات متحده ایجاد نماید. اگرچه فناوریهای شکست و استخراج نفت و گاز شیل جدید نیست و بیش از نیم قرن قدمت دارد، لکن توسعه این فناوری و تجاری شدن آن نقطه عطفی بود که آمریکا را به صادرکننده نفت و گاز تبدیل کرد تا جایی که در سال 2018 این کشور به بزرگترین تولیدکننده نفت جهان تبدیل شد.
به خاطر وجود این فناوری برافکن است که امروزه اوپک با چالش بزرگی در اداره بازار نفت مواجه است به ویژه اینکه کمیت نفت شیل تولیدی مشخص نیست. منطقه پرمیان تگزاس بهعنوان یکی از غنیترین مناطق نفت شیل جهان هر روز شگفتیهای جدیدی را از حیث میزان نفتی تولیدی برای بازار نفت دارد.
اما آیا این تنها فناوری برافکنی است که کیان دولتهای نفتی را تهدید میکند؟ دو عامل حجم و مکانیسم تحقیق و توسعه از یک سو و وجود یک زیستبوم کامل آموزش، تحقیق و توسعه از سوی دیگر، به تولید فناوریهای جدید و تجاری شدن آنها مینجامد.
پاسخ به این سؤال که فناوری برافکن بعدی در صنعت انرژی چه خواهد بود، آسان نیست. ممکن است فناوری برافکن بعدی در حوزه زغال سنگ باشد و امکان تبدیل آن به سوخت مایع (که هم اکنون نیز این موضوع در دنیا مطرح است) یا سوخت پاک وجود دارد.
فناوریهای برافکن در خلأ به وجود نمیآیند و به مرور توسعه مییابند تا به بلوغ برسند. شکست هیدرولیکی مثال خوبی برای این موضوع است چرا که این فناوری از گذشته وجود داشت لکن با بهبود قانونگذاری، توسعه پیدا کرد. برای ما به عنوان یک کشور نفتی آنچه اهمیت دارد برنامهریزی برای آینده فارغ از نوع فناوری برافکن آتی است. ما در مقابل خود دو گزینه داریم؛ نخست اینکه منابع درآمدی خود را تنوع بخشیم و از وابستگی خود به نفت بکاهیم که حرف جدیدی نیست؛ اما گزینه دوم، سرمایه گذاری مستقیم در فناوری های برافکن آینده است.
* روح الله کهن هوش نژاد - دکترای مدیریت قراردادهای بین المللی نفت و گاز
برچسبها
نظرات کاربران
نظر شما
- عبارات توهین آمیز و شخصی منتشر نخواهد شد.
عناوین دانشی صنعت نفت
- مهندسی مخزن | ۱۸
- حفاری و اکتشاف | ۸۰
- بالادستی | ۳۰
- پایین دستی | ۳
- دریایی و فراساحلی | ۶۷
- مهندسی فرآیند | ۷۰
- تجهیزات دوار | ۴۴
- تجهیزات ثابت | ۳۲
- پایپینگ | ۶۰
- برق و مخابرات | ۱۴
- کنترل و ابزاردقیق | ۲۵
- سیویل و سازه | ۱۳
- مواد و متالوژی | ۴۳
- رنگ و عایق | ۷
- ایمنی | ۹
- آب، پساب و پسماند | ۱۲
- مهندسی عمومی | ۵
- رویه و دستورالعمل | ۱۰
- نرم افزارها | ۶
- کلیپهای فنی و مهندسی | ۷۷
- پالایشگاه نفت | ۱۷
- پالایشگاه گاز | ۴۶
- NGL | ۶
- LNG & LPG | ۱۳
- خط لوله | ۳۶
- مخازن ذخیره | ۱۵
- پتروشیمی | ۱۴
- بازرسی و QC | ۱۵
- HSE | ۳۹
- ساخت و نصب | ۱۲
- راه اندازی | ۹
- سازندگان و تامین کنندگان | ۱۰
- تامین مالی و سرمایه گذاری | ۳۲
- ماشین آلات | ۱۲
- مدیریت پروژه | ۹۱
- مدیریت دانش | ۹
- مدیریت سازمانی و عمومی | ۲
- تأمین کالا | ۱۳
- EPC | ۲۰
- پیمانکاران بین المللی | ۸
- اطلاعات انرژی کشورها | ۱۴
- پروژه های خارجی | ۱۵
- نقشه های نفت و گاز خارجی | ۱۰
- شرکت های نفتی | ۱۲
- پلانت های فعال | ۴۰
- طرح ها و پروژه ها | ۳۵
- منطقه های ویژه انرژی | ۶
- میادین نفت و گاز خارجی | ۴
- نقشه های نفت و گاز ایران | ۲۴
- میادین نفت و گاز | ۴۰
- آمار و داده ها | ۷۵
- اسناد بالادستی نفت | ۹
- اقتصاد نفت و گاز | ۶۹
- حقوق انرژی | ۱۰
- دیپلماسی انرژی | ۱۹
- قراردادهای بالادستی | ۲۰
- مهندسین مشاور | ۶۷
- IPC | ۲۰
- پیمانکاری درایران | ۳۶
- نرخ عوامل نفت و گاز | ۱۲
- قرارداد | ۴۵
- ارزیابی اقتصادی طرح ها | ۳
- بخشنامه و مقررات | ۳۸
- مقررات مناقصات | ۳۱
- حوادث نفت و گاز | ۱۰
- ترینهای صنعت نفت | ۱۴
- فهرست بها | ۱۸
- وقایع نفت و گاز | ۵
- پدافند غیرعامل | ۲
- واژگان و زبان تخصصی | ۱۴
- مجلات نفت و انرژی | ۱۹
- مجلات مهندسی و صنعتی | ۴
- مطالب عمومی | ۳۰
- مدیریت منابع انسانی | ۳
- آمادگی آزمون SP | ۳
- آمادگی آزمون RMP | ۴
- آمادگی آزمون PMP | ۶
- انرژی های غیر نفتی | ۵
- آزمونهای استخدامی نفت | ۱۵
- آزمونهای ارشد 94 | ۵۹
- آزمونهای دکتری 95 | ۳۸
- استانداردهای مهندسی | ۲۱
- ابلاغیات | ۹
- بازاریابی و توسعه بازار | ۱
- تحقیق و توسعه | ۶